Bittere pied-de-mouton

Ruim twee ons schapenvoetjes had ik gevonden. Mountainbiken is tegenwoordig verworden tot paddestoelen zoeken. Nog geen veertig kilometer gefietst in vier uur. 't Is niet anders. Ook een half pond grote sponszwam gescoord, die helemaal niet zo zeldzaam is als in de gidsen staat. Plus nog wat boleten. Dat zou smullen worden. Was het idee. Maar helaas. De pied-de-mouton was te oud en dus scherpbitter. En twee boleten waren wormstekig. Bleef de sponszwam over. In principe de lekkerste. Schiet bij de bereiding de peperbus uit. Zit je dan met brandende lippen. Gelukkig is er bokbier.

Veluwe Classic

Groen en grauw en geel en goud -
de geur van vallend blad

Regen valt omhoog
door dunne rubber banden

De smaak van knarsend zand
tussen je tanden

Paddestoelen, dikke poten,
lekke band

En natte, koude kloten

Biefstuk met Grote sponszwam

Toen ik vanmiddag twee brokken Grote sponszwam in de achterzak van mijn fietsjasje had gedaan dacht ik: Wat zijn we eigenlijk ver afgedwaald van onze evolutionaire wortels. Waar is de jager/verzamelaar in ons gebleven? Het is nog maar 10.000 jaar geleden dat we overstapten op de landbouw en in die relatief korte periode is ongelooflijk veel kennis verloren gegaan. Wie weet nu nog welke paddestoelen eetbaar zijn en welke niet? Heel weinig mensen, werd me vanmiddag duidelijk. Want de Grote sponszwam, waar ik een paar stukken vanaf scheurde, stond gewoon langs de weg in Hattem. We betalen zonder problemen twintig euro voor bijzondere paddestoelen bij de delicatessenzaak, terwijl er momenteel in de Veluwse bossen voor tienduizenden euro's aan eetbare paddestoelen dreigen weg te rotten. Wat een waanzin! En voor bramen en andere vruchten des lands geldt hetzelfde: slechts een enkeling plukt ze, alle anderen betalen er geld voor in de supermarkt.

Ik ben zelf net zo'n idioot trouwens: wel een beetje die paddestoelen fotograferen, maar ze plukken ho maar. We zijn doodsbang dat we exemplaren oogsten van die paar giftige soorten. Nou kun je je met de Grote sponszwam moeilijk vergissen, dus die gok durfde ik wel aan. En toch dacht ik in de bioscoop bij Io sono l'amore (gaat die vooral zien als u een dutje wilt doen: de slechtste Italiaanse speelfilm ooit gemaakt; ondraaglijk saai vanaf de eerste beelden van een besneeuwd Milaan, de meest melodramatische seksscène ooit (filmisch 'gehijg' à la Lodewijk van Deyssel); pathetische filmmuziek van John Adams en een verhaal van niks): 'Wat voel ik daar in mijn maag? Was ie toch giftig?' Nee dus, hij was geweldig lekker! Ik had ongeveer 50 gram geplukt en bakte dat vanavond in roomboter samen met een enkel uitje en een biologische biefstuk. Pasta erbij, Parmezaanse kaas erover en smullen maar.

(De paddestoel op de onderste foto is een Porseleinzwam. Die is ook eetbaar. Dat kleine paddestoeltje rechtsboven, daar ben ik nog niet uit.)

De mooiste van alle

Waarom zoeken we altijd naar nieuwe wegen? Wat is er mis met de bekende? Dat vroeg ik me af toen ik vanmorgen tussen Kalle en Tinholt fietste, in die Heimat. Ik denk niet dat ik er ooit nog eens zal komen. Niet omdat het zo lelijk was, maar omdat de lucht grijswit was en ik me had verheugd op zon, zoals de weermannen hadden beloofd. De zon kwam niet, mijn stemming daalde en ik dacht: Wat doe ik hier, zo ver van huis? Alsof je als fietser, hoe fanatiek ook, ooit meer dan een minieme fractie van alle wegen op aarde kunt befietsen. Alsof er niet miljarden mensen zijn die nooit ook maar een paadje dat ik ooit befietst heb of nog zal befietsen, zullen begaan. Kun je dan nog van 'ontdekken' spreken? Wat stelt het allemaal voor? Heeft het wel wat te betekenen, dat zoeken naar niets? Waar doe je het voor? Waarom niet gewoon de bekende weg begaan?

Nou was Tinholt wel een speciaal doel vandaag. De arme vrouw van mijn hardloper heette Tinholt en haar familie moet dus uit deze streek zijn gekomen. Mits er niet nog een Tinholt is, wat zeker niet is uit te sluiten. Ik kwam vandaag namelijk ook door een ander Wilsum en zag op mijn kaart zelfs een Overijssels Oldambt. Tinholt bestond uit drie huizen, naast een bloeiend koolzaadveld (tenminste, ik denk dat het koolzaad was; het kan ook mosterd zijn geweest). Niet echt iets om voor naar Duitsland te fietsen dus. En in de witgrijze mist kon de rest van het landschap ook niet bijzonder bekoren, uitgezonderd de prachtige Wilsumer Berge en de glooiende omgeving van Itterbeck.
Maar goed, ik had me verheugd op Duitse bossen vol paddestoelen die zich koesterden in de zon met om het uur een aanlokkelijk terrasje waar ik Kaffee mit Kuchen kon drinken. Nou, ook geen terras gezien vandaag in Duitsland. Twee verlepte cafetaria kwam ik tegen op de verlaten wegen tussen Laar, Echteler, Schotheck, Haftenkamp, Egge en Striepe. Er woonden wel degelijk mensen, te zien aan de huizen die er stonden, maar ze lieten zich niet zien. En koffie maken voor zwerver doen ze dus ook niet.
Nog iets dat tegenviel: bijna geen paddestoelen gezien in Duitsland. Die vertoonden zich pas weer toen ik op bekende wegen was aangekomen. In het Rechterense veld fleurde mijn humeur weer op en kwam het toch nog allemaal goed. Op acht kilometer van huis, vlak naast het fietspad dat ik al honderden keren heb befietst, zag ik opeens de mooiste van alle: Grote oranje bekerzwammen. Ik had ze nog nooit gezien, maar ze schijnen algemeen voor te komen. Intens oranje, dat kon ik wel gebruiken op een dag als vandaag. Later, bij Mataram, zag ik ook die paarse knopjes weer (zie paar postjes hieronder). Ze hadden zich open geplooid en inderdaad: het zijn Amathistzwammen. Mooi.

'Zeer smakelijk'

Helaas, dat wist ik dus niet. "Eetbaar en zeer smakelijk", zegt mijn paddestoelengids over deze Grote Sponszwam. En hij is ook nog eens zeldzaam! En een zo'n beest weegt maar liefst 1 tot 9 kilo en levert dus voor enkele dagen eiwitrijk voer op. Ik kwam hem vanmiddag tegen tijdens het mountainbiken op de Veluwe, maar ik weet helaas niet meer precies waar. Flip Hul, Petrea of het Zwolsche Bos - Joost mag het weten...

Solitaire paddestoelen

Ik heb het hier al eens eerder geconstateerd: mountainbiken is eigenlijk veel leuker dan wielrennen. Vanmiddag ontdekte ik weer allerlei onbetreden paden vlakbij Zwolle. Even voorbij Wythmen verliet ik de geasfalteerde wegen en sloeg linksaf een graspad op, dat volgens mijn kaart een officiële weg moest zijn. Daar zijn nog niet veel fietsers achtergekomen, merkte ik al snel want het gras werd steeds hoger, de plassen steeds dieper en de koeien steeds minder mensenschuw.
Maar het was wel degelijk de weg die op mijn kaart stond want via een boerenerf belandde ik uiteindelijk in De Horte. Daarna volgde een dwaaltocht door Mataram waarna prachtige landwegen me naar landgoed Den Berg leidden. Ik geloof dat je als fietser niet 'Den Berg' zelf (een rivierduin, dat ongeveer 12.000 jaar geleden is ontstaan) dient te beklimmen. Maar opeens zag ik links in de diepte - ik schat zo'n 15 meter beneden me - de asfaltweg lopen die ik normaal op de racefiets berijd. Ik had een heuvel beklommen! 't Is wat.
Het enige nadeel van mountainbiken in het bos in dit jaargetijde is dat je vaker stilstaat om een paddestoelen te bekijken dan dat je fietst. Zeker deze herfst: wat een ongelofelijke hoeveelheid! Ik ben er inmiddels achtergekomen dat ik meer houd van solitaire paddestoelen dan van de gebundelde exemplaren of woekerende gezwellen zoals elfenbankjes. Een paar van die apparaten die bij elkaar staan (zoals de drie op de foto) dat gaat nog, maar ze moeten niet aan elkaar vast zitten. Vraag me niet waarom, maar ik hou er niet van.

P.S. Wie weet tot welke soort de drie kleine paarse knopjes behoren, moet dat even melden (ze zijn maar een paar centimeter hoog en veel donkerder paars dan op de foto; ik zag ze pas toen ik al gestopt was voor een andere paddestoel; later zag ik dat er heel veel van in het bos staan). Het probleem met paddestoelen determineren is dat ze er in elke levensfase anders uitzien en mijn gids voorziet slechts in foto's uit de glorietijd. Dat vertekent nogal: een groot deel van die apparaten ligt inmiddels alweer hard weg te rotten; de vliegenzwammen bijvoorbeeld zijn inmiddels flink gebleekt, vergeeld en ingedroogd.