31 maart 2008

Van oude menschen... Alles gaat voorbij

Onderstaand verhaal verscheen in de Boekenweek-bijlage van Dagblad van het Noorden.

Het motto van de boekenweek, ‘Van oude menschen’, is ontleend aan het meesterwerk van Louis Couperus uit 1906. Kunstredacteur Job van Schaik herlas het boek en concludeerde, niet voor het eerst, dat de roman uit 1906 het beste Nederlandse boek is dat hij kent.

Ik zal een jaar of zeventien zijn geweest toen ik Van oude menschen, de dingen, die voorbijgaan… voor het eerst las. Wat ik er als tiener van vond, weet ik niet meer. Merkwaardig genoeg zie ik mezelf nog wel met de roman van Louis Couperus, een lelijke, goedkope uitgave met een blauw omslag en gemoderniseerde spelling, op een stoel in de huiskamer van mijn ouderlijk huis zitten. En, zo merkte ik bij elke herlezing, de beelden die het boek in mijn hoofd oproept, zijn altijd hetzelfde gebleven. De bovenkamer van het huis van de stokoude mevrouw Dercksz aan de Nassaulaan in Den Haag, met in zijn stoel bij het raam haar minnaar van vroeger, de oude meneer Takma, ziet er in mijn hoofd nog net zo uit als die eerste keer.
Daar heeft zelfs de televisieserie van Van oude menschen, die ik verschillende keren heb gezien, geen verandering in kunnen brengen. Volgens mij komt dat door de enorme beeldende kracht van Couperus’ taal. Ik ken geen andere schrijver, Tsjechov wellicht uitgezonderd, die zo krachtig een situatie kan neerzetten of zo fraai een mens kan typeren. Het impressionistische taalgebruik van Couperus, met zijn vele neologismen (vaak werkwoordelijk gebruikte bijvoeglijke of zelfstandige naamwoorden), werkt enorm concretiserend. Hij is als een schilder die bestaande woorden mengt tot nieuwe begrippen, die – zonder dat je precies wéét waar ze voor staan – je wel onmiddellijk doen begríjpen waar ze op duiden. Neem de beschrijving van dokter Roelofsz, de partner in crime van de oude Takma en Ottilie:

Dercksz: – Zoo-zoo-zoo, murmelde de oude dokter. Hij zat, difforme massa van waterzuchtige zwaarlijvigheid, gezakt over een stoel; zijn eene stijve been hield hij strak vooruit, en de golving van zijn buik hing daar schuin overheen; zijn geheel geschoren, maar van rimpels verknoeid gezicht was als dat van een heel oude monnik; zijn dun grijs haar scheen, weggevreten door mot, nog in rafels aan zijn schedel te hangen, die als een globe was, met aan den slaap éen ader, zwaar en-relief rivierende; hij lispte en murmelde uitroep na uitroep; achter gouden bril zwommen zijn wateroogen. – Zoo-zoo-zoo, Ottilie, gaat jou Lot eindelijk trouwen…

De tweede keer dat ik Van oude menschen las, was tijdens mijn studie Nederlands, nu bijna twintig jaar geleden. Aanleiding was het beroemde proefschrift, Verhaal en lezer, van W. Blok over Couperus’ meesterwerk, dat ik moest bestuderen. Ik herinner me nog goed mijn conclusie van toen: als er ooit in de geschiedenis van de mensheid een roman is geschreven die stilistisch en compositorisch perfect in elkaar zit, dan is het Van oude menschen.
Toen ik onlangs de roman voor de derde keer las, kwam ik erachter dat die conclusie toch wel erg gestuurd was door de studie van Blok. Ik geloof inmiddels ook niet meer zo in het belang van perfectie van stijl en compositie in literatuur (en de kunsten in het algemeen). Vakmanschap blijft bewondering afdwingen, maar het moet wel in dienst staan van het gevoel dat een kunstwerk probeert over te brengen of de ervaring die het wil oproepen. En wat dat betreft is Van oude menschen, de dingen, die voorbijgaan… na ruim honderd jaar nog steeds heel actueel en, naar mijn mening, onovertroffen in de Nederlandse letteren. Het meeslepende verhaal over oude mensen en hun worsteling met een misdaad, die zestig jaar voordien in Nederlands-Indië is gepleegd, gaat vooral over liefde, haat, vergankelijkheid en de betrekkelijkheid van een mensenleven. Universele thema’s, maar ongelofelijk knap door Couperus ingebed in zijn beschrijvingen van het alledaagse leven van een gegoede Haags-Indische familie rond de vorige eeuwwisseling.
Van oude menschen, de dingen, die voorbijgaan… confronteert je (naast nog heel veel meer) onverbiddelijk met je eigen sterfelijkheid; de angst voor de ouderdom ("O God… o God… zoó oud te worden, zóó af te wachten, zoo langzaam de dingen te zien voorbijgaan…"), de last van het verleden ("En dan dat verleden dat je meêzeult, meêzeult… Iederen dag gooit er het zijne bij, onverbiddelijk. Wij, arme muilezels, trekken maar voort, tot we niet meer kunnen, en er bij doòd vallen…") en de dood als bevrijding, die tegelijk een zinloos einde is van een nietig leven.

10 opmerkingen:

Anoniem zei

Wanna Get HIGH? Running out of Supply? Then Check Out My Shit!
>>>>> http://bestlegalhighsdrugs.info <<<<
If you have questions, you can email my boy at online.mentor [at] gmail.com


[size=1] IGNORE THIS----------------------------
kratom side effects Hallucinogenic Properties Of Salvia Leaves [url=http://bestlegalhighsdrugs.info] legal highs online [/url] ecstasy side effects ritalin drug test [url=http://buybudshoplegalherbs.info] buds shop[/url] amnaita muscari perennial salvia [url=HTTP://BUYINGMARIJUANASALE.INFO] Purchase Cannabis Sativa [/url] salvia divinourm how long does pot stay in your system [url=HTTP://BUYLEGALBUDSCOMREVIEWS.INFO] buy legal bud [/url] buof alvariis hashish blog [url=HTTP://CANNABISHIGH-PILLSHIGH.INFO] High Quality Marijuana[/url] bufi aalvarius bufi alvatius [url=HTTP://HOWTOBUYWEED-BUYINGWEED.INFO] purchasing marijuana[/url] Hybrid Nuggets can you smoke kratom [url=http://legalbud.drugreviews.info] legal buds [/url]

amaniya muscarai vaccinium ovatum [url=http://legalweed.lamodalatina.com] legal weed [/url] ayahuasxa ecstasy brands [url=http://buysalvia.lamodalatina.com] get salvia plants[/url] amanita muscaria review gourmet mushrooms

egal bud leegal bbuds [url=http://legalweed.lamodalatina.com] legalweed [/url] entheogen greene county schools nc [url=http://buysalviacheap.com] buy salvia powder[/url] ecstasy pilks eccstasy pillls
[url=http://guaranteedheightincrease.info/]height improvement[/url] - http://guaranteedheightincrease.info/
height improvement - http://guaranteedheightincrease.info
[url=http://provenpenisenlargement.info/]proven penis growth[/url] - http://provenpenisenlargement.info/
proven penis enlargement - http://provenpenisenlargement.info/
[url=http://provenskincareadvice.info/]skin care techniques[/url] - http://provenskincareadvice.info/
skin care tips - http://provenskincareadvice.info/
[url=http://getrichgambling.info/]get money gambling[/url] - http://getrichgambling.info/
get riches gambling - http://getrichgambling.info/
[url=http://herpesoutbreak-gentalwarts.info/]herpes outbreak[/url] - http://herpesoutbreak-gentalwarts.info/
herpes outbreak - http://herpesoutbreak-gentalwarts.info/
[url=http://STOP-PREMATURE-EJACULATION-SOLUTIONS.INFO]stop premature ejaculation[/url] - http://STOP-PREMATURE-EJACULATION-SOLUTIONS.INFO
cure premature ejaculation - http://STOP-PREMATURE-EJACULATION-SOLUTIONS.INFO
[url=http://3GMOBILEPHONESFORSALE.INFO]3g mobile cellphones for sale[/url] - http://3GMOBILEPHONESFORSALE.INFO
3g mobile phone for sale - http://3GMOBILEPHONESFORSALE.INFO
[url=http://internationaloddities.reviewsdiscountsonline.com] internationaloddities scam[/url]
internationaloddities scam
[url=http://drobuds.reviewsdiscountsonline.com]review of dro buds [/url]
review of dro buds
[url=http://bestacnetreatmentreviews.info] acne treatment review[/url] http://bestacnetreatmentreviews.info
best acne treatment reviews http://bestacnetreatmentreviews.info
[url=HTTP://LEARN-HYPNOSIS-ONLINE.INFO]learn hypnotism online[/url]
learn hypnotism online

Anoniem zei

Hello, as you can see this is my first post here.
I will be happy to get some assistance at the beginning.
Thanks and good luck everyone! ;)

Anoniem zei

I am able to make link exchange with HIGH pr pages on related keywords like [url=http://www.usainstantpayday.com]bad credit loans[/url] and other financial keywords.
My web page is www.usainstantpayday.com

If your page is important contact me.
please only good pages, wih PR>2 and related to financial keywords
Thanks
mildBiamy

Anoniem zei

megan fox leggings in jennifer's body, [url=http://discuss.tigweb.org/thread/187756]megan fox underwear[/url] megan fox wallpaper
kim kardashian booty, [url=http://discuss.tigweb.org/thread/187768]kim kardashian sex video[/url] kim kardashian sex tape part 2
taylor swift teardrops on my guitar photoshoot, [url=http://discuss.tigweb.org/thread/187772]taylor swift you belong with me on piano with sheet music[/url] taylor swift starsuper
hanna montana birthday party in san diego, [url=http://discuss.tigweb.org/thread/187786]hannah montana home page[/url] disnery hannah montana
buy harry potter books, [url=http://discuss.tigweb.org/thread/187792]why are the harry potter books being banned[/url] emma watson harry potter
cruise to send parents on, [url=http://discuss.tigweb.org/thread/187798]cruises to baja mexico[/url] cruises to cancun mexico
free download of my world by justin bieber, [url=http://discuss.tigweb.org/thread/187812]justin bieber abd rayan[/url] justin bieber kissing selena gomez
britney spears midi, [url=http://discuss.tigweb.org/thread/187814]youtube britney spears[/url] britney spears car
free megan fox sex tape, [url=http://discuss.tigweb.org/thread/175542]megaan fox[/url] megan fox sexy outtakes

Anoniem zei

Now, escorts can be contacted right from the comfort zone of your home - thanks to the easily navigable, user-friendly websites that present all escort activities and services online for your access.
They are the proud owners of the best physical features and they know what their clients want from them during a session.
All you have to do is to open the website of an escort agency, browse through the various escort categories and make your choice after going through the listed profiles.
You can easily book the Bijou and she will always arrive at the right time at a designated place. Even a very short notice can do the job for you. Complete satisfaction is guaranteed, both in mental and physical terms. If you want to hang out with a simple and adorable girl, you will get it. On the other hand, if you want to go out with a girl this is also perfectly possible. You don't have to worry about privacy matters because there are no doubts about the professional integrity of New York independent escort. Before introducing them to the clients, all the credentials of Bijou are properly checked.
[url=http://bijouescorts.com]Escorts[/url] In the last few years, the entire US industry has seen a drastic change - change that has represented more of growth. Girls who are hospitable and who have flair to serve people with the best fun services have been recruited by the New York escort agencies thus satiating every pleasure need of clients. With online presence of the New York agencies, it's been extremely easy for people like you to browse through the listed girls' profiles so as to find out which girl would be able to serve you better. When it comes to enjoying a session with a New York escort girl, a lot of things may come to your mind. Her physical beauty, area of specialization, capability of fulfilling fetishes, friendliness all may play a major role in letting you choose our girl accordingly. Most of the New York escorts agencies feature full information of girls' physical attributes, their hair color, sexual orientation, area of services and even of pricings. So, it's just a completely easy affair to know more about them on their website itself.

Escort fun can be real fun for you if you believe in going wild. And when you go wild in New York, there is no one to stop you from doing it. Being one of the leading escort services providers and the safest place on earth to be, New York boasts of featuring some of the most popular escort girls. These girls are very carefully chosen from different global locations and they are trained and groomed in such a manner that they can effortlessly satisfy all types of clients- from submissive to highly demanding. By going for a safe and refreshing New York escorts session, you can again feel being on top of the world! Coming out of the worldly tensions and monotony is just possible with the gracious presence of the New York escort services girls.
http://bijouescorts.com These New York escorts are infact, a huge fascination for the men clientele. However, there are also an assortment of pleasant bisexuals who are compatible for women seeking physical comfort and satisfaction. The agencies providing escort ladies have girls in their gallery from all races of life. New York escorts have been recognized popularly for their astonishing ability to indulge intensely with their clients and take them to the realm of Pleasure.

Anoniem zei

Loyalty Bonus. This is exactly as it sounds. All honest online casinos, and offline ones too, want to keep hold of their good returning customers, and will offer loyalty bonuses, including free casino chips, as a result.


You want to play a little blackjack, maybe some roulette, but a trip to Vegas is out of the question right now. What do you do to satisfy that gaming urge? Why not checkout online casinos, and all they can offer the gaming enthusiast. Whether it's video poker, American or European roulette, or the slots, the web offers a variety of games. To get your feet wet you can have a samples what online casinos offer by playing some free trial games on sites. This lets you get comfortable with online playing before you download software or pay for an account on a site.
[url=http://www.onlinecasinos5.com]online casino bonuses[/url]
[img]http://www.bodog.com/publish/etc/medialib/bodogcom_media_lib/home-page-logo.Par.68918.Image.gif[/img]
The online casinos do offer free drinks or hotel room, but it offers free money, lotteries, and more stuff. One of the advantages of playing in online casinos is that you can save money on airline tickets, hotel rooms and that you think you can earn that money or use of this money to play in the online casinos. Drawbacks to play in the online casinos is that you do not get the free drinks while you play and you do not get to go out to clubs or places like if you go to Las Vegas.


First, never choose a casino on the sole basis of his ranking in the search engine results. They are not necessarily good rankings on how a casino. You must go through several online casino sites to compare the benefits in detail and then make a decision. For example, should offer a bonus and, if so, how much. Are there any special promotions available?



3. A whole lot of people visit traditional casinos and yet end up playing only the slot games because they are so simple and they stay away from the games that give the real thrills and spills. When you play on an online casino all the rules of all the games are bang in front of you, and all you have to do is read them and start playing whatever you like!

Anoniem zei

if you guys exigency to relaxing [url=http://www.generic4you.com]viagra[/url] online you can do it at www.generic4you.com, the most trusted viagra pharmaceutics refrain from of generic drugs.
you can learn drugs like [url=http://www.generic4you.com/Sildenafil_Citrate_Viagra-p2.html]viagra[/url], [url=http://www.generic4you.com/Tadalafil-p1.html]cialis[/url], [url=http://www.generic4you.com/VardenafilLevitra-p3.html]levitra[/url] and more at www.rxpillsmd.net, the pre-eminent [url=http://www.rxpillsmd.net]viagra[/url] tone on the web. well another great [url=http://www.i-buy-viagra.com]viagra[/url] pharmacy you can find at www.i-buy-viagra.com

Anoniem zei

Predilection casinos? study this latest [url=http://www.realcazinoz.com]online casinos[/url] commander and fake online casino games like slots, blackjack, roulette, baccarat and more at www.realcazinoz.com .
you can also impede our stylish [url=http://freecasinogames2010.webs.com]casino[/url] control at http://freecasinogames2010.webs.com and obtain legitimate incredibly off !
another modern [url=http://www.ttittancasino.com]casino spiele[/url] within an eyelash of is www.ttittancasino.com , during german gamblers, fetch well-wishing online casino bonus.

Anoniem zei

Predilection casinos? digging this late-model [url=http://www.realcazinoz.com]online casino[/url] steer and get up online casino games like slots, blackjack, roulette, baccarat and more at www.realcazinoz.com .
you can also into our novel [url=http://freecasinogames2010.webs.com]casino[/url] orientate at http://freecasinogames2010.webs.com and increase the lead true well off !
another unsurpassed [url=http://www.ttittancasino.com]casino spiele[/url] site is www.ttittancasino.com , in return german gamblers, make freed online casino bonus.

Anoniem zei

Hi folks,

What online fanzines do you read and would recommend?

For all you emo people out there I recommend The Enough Fanzine. It is one of the first emo ezines on the web.

They have throusands of reviews from the most underground bands all over the world. Check them out online: [url=http://www.enoughfanzine.com]Enough Fanzine[/url]. Best of it all, they are 100% non-profit and just helping the scene!

Looking forward to your recommendations.

Cheers!